Vroege drachtplanten in februari en maart

Vroege drachtplanten in het voorjaar

Welke vroege drachtplanten zijn belangrijk in je bijentuin? Graag neem ik je mee in de intrigerende wereld van de drachtplanten. Elke tuin, groot of klein kan een lustoord worden voor honingbijen en vele andere insecten. Ik deel mijn ervaringen in het ontwikkelen van natuurtuin de Gatherhof van Imkerij de Werkbij in Vaassen; een voormalig stuk grasland van 2500 m2 dat we omtoverden tot een bloeiende natuur-, educatie- en bijentuin ('s zomers ook pluktuin). Daarnaast gebruik ik de kennis die ik heb opgedaan bij de opleiding voor tuinder aan de Warmonderhof in Dronten en mijn studie in Wageningen.

Lieveheersbeestjes, egels en puttertjes

Wij imkers hebben de prachtige taak om voor onze bijen te zorgen. Maar het gaat niet om de bijen alleen. Ze leven in een ecosysteem vol andere insecten, planten, dieren, schimmels, bacteriën, protozoa, nematoden en meer. Een diverse beplanting met oog voor al het leven in de bodem en daarboven is enorm belangrijk. Denk aan lieveheersbeestjes, spinnen, hommels en kever . Maar ook grotere dieren vinden hun plekje. Bijvoorbeeld egels, spitsmuizen en vogels. In onze natuurtuin zien we vaak puttertjes in de uitgebloeide planten zitten, die zaden van rode zonnehoed en zonnekronen opeten.

Balans in de natuur

Een prachtig gezicht! Verschillende plant- en diersoorten houden de natuur in balans. Een paar voorbeelden: het bodemleven houdt water vast, schimmels breken plantenresten af, bijen bestuiven gewassen, vogels eten insecten en vlinders halen nectar uit bloemen. Het sleutelwoord is biodiversiteit: de verscheidenheid van soorten. Biodiversiteit zorgt voor schoon water, vruchtbare grond, een stabiel klimaat en voldoende voedsel. Belangrijk voor bijen en mensen dus. De alarmerende rapporten over biodiversiteitsverlies kan niemand ontgaan zijn. Elke stap die gezet wordt om meer te vergroenen is welkom. In dit artikel leggen we de nadruk op vroege drachtplanten in februari en maart. Misschien doe je ideeën op voor jouw tuin!

Meer over biologische potgrond en mestcompost 

Maak een ruwe schets voor je droomtuin

Het vergroenen van je tuin of bijenstand staat of valt met een goed plan. Daar is de winter en het vroege voorjaar uitermate geschikt voor. Schenk een glaasje honingmede in, pak een pen en papier en maak een grove schets van de tuin. Schrijf op waar de zon opkomt en ondergaat, hoe groot het is en teken welke elementen er al zijn, zoals een boom, muur, pad of terras. Denk na wat je het liefst wilt met je ruimte; een mooie border met snijbloemen, bomen voor de schaduw, een weide vol veldbloemen of een afscheiding met de buren voor je bijenkasten. Bedenk ook hoeveel tijd je hebt om de plek te onderhouden. Dat bepaalt bijvoorbeeld of je intensieve eenjarigen kweekt of kiest voor makkelijkere vaste planten. 

 Welke drachtplanten bloeien in april en mei? 

Deze elementen passen in een bijentuin

Laat je inspireren door deze elementen bij het schetsen van je tuin:

- Bosrand: creëer een (miniatuur) bosrand met relatief kleine, bijvriendelijke bomen zoals de appelbes (aronia xprunifolia), vuilboom (frangula alnus) en gele kornoelje (cornus mas) met daaronder vaste en tweejarige schaduwplanten zoals de grote engelwortel (angelica archangelica) en vingerhoedskruid (digitalis purpurea).
- Gras: als je gras hebt, laat dan een deel ongemaaid. In onze natuurtuin hebben we verschillende grasvakken die elk maximaal één keer per jaar worden gemaaid. Lang gras biedt bescherming en nestmogelijkheden voor insecten zoals hommels. Nectarrijke wilde bloemen zoals paardenbloem in de lente en klaver in de zomer krijgen dan ook de kans om te bloeien.

- Water: bijen moeten drinken, net als veel andere tuinbezoekers. Als je ruimte hebt is een vijver de effectiefste manier om dieren en insecten aan te trekken. Zorg dat hij vol zit met waterplanten, zodat bijen kunnen drinken vanaf een drijvend blad.
- Bloemenweide: zaai een stukje open grond in met een zaadmengsel met wilde weideplanten. Let op, zaai in een onkruidvrij stuk. Dat kan je doen door een vals zaaibed te maken. Je maakt de grond klaar alsof je zou zaaien, door te schoffelen en harken en water te geven. Wacht dan een week of twee zodat al het onkruidzaad is ontkiemd. Schoffel die weg en zaai dan je echte mengsel. Zo hebben je bloemen een voorsprong.
- Haag: een inheemse haag is een goede bron van vroege nectar en creëert een micro-klimaat, waar veel planten goed bij gedijen. Denk aan de zuurbes (berberis darwinii), vlierbes (sambucus) en hondsroos (rosa canina).

10 zaaitips voor het voorjaar   Zaden en bijenplanten bekijken

Bloeiende drachtplanten in februari en maart

Een belangrijk bron van stuifmeel is de boswilg (salix caprea), bij veel imkers bekend. Hoewel ze door de wind worden bestoven, maken bijen absoluut gebruik van bomen met katjes, zoals wilg, hazelaar (corylus avellana) en els (alnus glutinosa) die hun pollen produceren op het moment dat veel eiwitten nodig zijn om na de winter nieuw broed groot te brengen. Wist je dat je een wilg gemakkelijk kan stekken deze tijd van het jaar? Snoei een (eenjarige) tak van de wilg en plant deze diep in de grond. In onze natuurtuin stonden we vorig jaar verbaasd van de groeikracht van de wilg, zelfs de stekken die op zijn kop waren geplant liepen uit.

Fruitbomen

Mijn favoriete bloeiers van het vroege voorjaar zijn fruitbomen. Deze bomen vormen een prachtige bron van nectar en stuifmeel vroeg in het seizoen. Ook houden de bomen water vast in de bodem, geven ze heerlijke vruchten later in het jaar en bloeien ze prachtig. Voor fruitbomen in leivorm gesnoeid heb je niet veel ruimte nodig. Heb je een beschutte en zonnige rand over in je tuin? Dan kan je tot en met maart, als het niet vriest, bomen aanplanten zoals de appel, peer of kers.

De boerenkrokus, de hyacint en de sleutelbloem

Een plant die echt niet mag ontbreken aan je tuin is de boerenkrokus (crocus tommasinianus). Deze krokus bloeit als een van de vroegste in zijn soort en vermeerdert makkelijk. Als we het over voorjaarsbolletjes hebben, moet ik het sneeuwklokje (galanthus nivalis) niet vergeten, net als de oosterse sterhyacint (scilla siberica). Deze kleinere variant van de hyacint bloeit aan het einde van de winter en de opvallende blauwe bloemen komen door de sneeuw naar boven. Hij kan gemakkelijk in de schaduw van bomen staan en in open gras. Tot slot wijs ik je graag op de sleutelbloem (primula vulgaris). De naam betekent ‘eerste bloem’, het is zeker een van de vroegst bloeiende planten.

Stektip: het vroege voorjaar is dé tijd om te stekken, bijvoorbeeld van de zwarte bes (ribes nigrum). Knip een tak eenjarig hout van ca. 50 cm uit de struik. Verwijder de knoppen van de onderste helft en steek de tak tot halverwege in de grond. Houd de stek goed vochtig voor een goed resultaat. Wil je moeilijkere planten stekken en je kansen vergroten? Haal wat van de bast van een wilg af en stop deze in het water. Zet je stekken eerst een paar dagen in het wilgenwater en plant ze daarna in de grond. In wilgenbast zitten groeihormonen die ervoor zorgen dat je stek sneller gaat wortelen.

Nienke Boone is stadsboerin, tuinder en expert biodiversiteit. 

Meer over de natuurtuin   Zaden en bijenplanten bekijken