Vorig jaar hadden we een fantastische heide honing-oogst. Dit jaar ziet het er wat anders uit. We hadden een droge zomer, en dat was aan de heide wel te zien. Imkerij de Werkbij had een aantal bijenkasten al vroeg op de heide geplaatst. Hadden die bijen genoeg te eten, en hoe is het met de heidehoning? We vroegen het aan imker Kees Verrips.
Heide en droogte
‘Het komt elk jaar wel voor dat je wat verdroogde heide ziet’, licht Kees toe. ‘Dit jaar al vroeg, rond half augustus. Je ziet dat het droge weer invloed heeft gehad op de groei en bloei. Vorig jaar hadden we een natte zomer, nu zie je effect van droogte. De hei kan er tegen, soms gaat een deel van de planten dood, maar de wortel blijft en volgend jaar komt er een nieuwe plant.’
Afhankelijk van de natuur
Als de heide matig bloeit, is er dan wel eten voor de bijen? ‘Ja, de bijen hadden wel genoeg te eten, bijvoorbeeld van de vossenbes. En elke kast is in gewicht toegenomen, dus de bijen hebben honing gemaakt. De heidehoningoogst is echt klein dit jaar. We hebben een beetje honing, en wat raathoning die we alleen in de winkel in Vaassen verkopen. Maar we hadden wél een prachtig voorjaar in 2022 – dat was vorig jaar niet zo. Zo is het leven van de imker. Ons werk wordt beïnvloed door wat er in de natuur gebeurt.’
In de toekomst kijken
‘Een imker kan niet zomaar een prognose maken voor het hele jaar. We proberen het wel, maar hoe doe je dat? Op hoop van zegen, of is een prognose een soort ‘wishful thinking’? We weten niet van te voren wat de natuur ons gaat bieden. Natuurlijk kijk je wel vooruit: Je kunt prima imkeren als je ervan uitgaat dat je een kast een keer kunt verhuren voor bestuiving, en rekent op 15 kilo voorjaarshoning, 15 kilo zomerhoning en 15 kilo heidehoning per volk, en dan komt er nog een aflegger (een bijenvolk dat wordt gesplitst in 2 volken). Dan is het plaatje voor de imker wel compleet. Zo kun je prima imkeren. Maar… die 15 kilo komt niet altijd binnen.’
Wat betekent droge of kale grond voor de heide?
‘Vroeger was het zo dat er in de omgeving van de heide kale en droge zandgrond ontstond, door maaien, plaggen of door grazende dieren. Dat werkte juist goed: het zaad van de heide kwam op die verschraalde grond snel weer op en zo vernieuwde de heide zichzelf. De beheerders van de heide doen dat nu vaak niet meer zo. Nu blijven oude planten lang staan en dat is niet altijd goed voor de heide.’
Heidebeheer in vroeger tijden: heideplaggen in de potstal
Vroeger werd de bovenlaag van de grond, inclusief planten en wortels afgestoken en gebruikt om hutten mee te bouwen, en als ondergrond in de stal. ‘Dat is het “potstalprincipe”, legt Kees uit. ‘Boeren legden plaggen en stro op de mest onder de koeien, om ze droog te laten staan. Telkens weer een nieuwe laag. Daardoor kwamen de koeien steeds hoger te staan, tot ze bijna met hun kop tegen het dak stonden aan het eind van de winter. Een of twee keer per jaar werd de stal uitgeschept en het mengsel werd gestort op de akkers. Die combinatie van plantenresten (uit de plaggen), stro en mest was een vruchtbaar mengsel geworden.’
Een vruchtbare tuin
In een tuin, waar je bloemen, planten of groente verbouwt, is het belangrijk om juist voldoende organisch materiaal (denk aan dode bladeren, het mengsel in je compostbak) te verzamelen, en te zorgen dat de grond niet verschraalt. Organische stoffen in de tuin heb je nodig om vocht vast te houden. Anders gaan de planten dood. Over een paar weken, als de bladeren vallen, heb je veel mogelijkheden om zelf bladeren te verzamelen, bijvoorbeeld in een zelfgemaakte korf van kippengaas in een hoekje van de tuin. Als het niet te nat staat, zodat er lucht bij kan, kun je dit gebruiken om in het vroege voorjaar de bodem te verrijken, voordat je gaat zaaien en planten. Als je hier geen ruimte voor hebt, kun je ook goede compost gebruiken.
Geschreven door:
Aukelien Wierenga