De kwaliteit van honing

De kwaliteit van honing en de rol van de keurmeester

Het vaststellen van de kwaliteit van honing is niet zo simpel als het lijkt. Je zou denken: de bijen maken het, de imker oogst het uit de bijenkast en verwerkt het zonder toevoegingen. Dat moet toch goede kwaliteit zijn? Dat klopt! De honing die je bij de Werkbij koopt, komt rechtstreeks van de imker, en is geslingerd, gekeurd, gezeefd en in emmers of potjes gedaan, en klaar voor de verkoop. Toch is het antwoord op de vraag naar de kwaliteit van honing best ingewikkeld! We laten André aan het woord, assistent-bedrijfsleider bij de Werkbij, en tevens Honingkeurmeester die veel contact heeft met imkers. Hij werkt inmiddels bijna 4 jaar bij de Werkbij.

Terug naar het overzicht

1. Wat doet een honingkeurmeester?

‘De keurmeester bewaakt de kwaliteit  van de honing,’ vertelt André. ‘Voor we buitenlandse honing inkopen krijgen we een sample (testpotje). Nederlandse imkers brengen vaak een eerste emmer. Die controleren we allereerst op het vochtgehalte. En dan we gaan proeven. Imker Mohammed, verbonden aan de Werkbij, weet precies of hij goede tijmhoning of acaciahoning proeft. Deze twee dingen doen we eerst. Ziet dat er goed uit, dan doen we een handelsanalyse in een laboratorium. Zo komen we meer te weten over de PH-waarde, het stuifmeel in de honing, en wordt gecheckt verkeerde stoffen in de honing zijn beland. Zoals bestrijdingsmiddelen, die bijen hebben opgepikt op zonnebloemen die aan de rand van een akker staan. Die kunnen in de honing terecht zijn komen. Dat sluiten we uit door een analyse in het lab.’

2. Hoe wordt honing door de bijen gemaakt?

‘Dat is een goeie vraag. Daarvoor gaan we even terug, naar het werk van de bij. Een bij gaat van bloem naar bloem, en haalt daar nectar en stuifmeel (pollen) uit. Nectar is de basis van honing, zou je kunnen zeggen. Het bestaat voor 50% uit vocht. Bijen geven de nectar aan elkaar door, waardoor die in verschillende bijenmaagjes terecht komt.’
Honing mag niet te veel vocht bevatten, want dan gaat het gisten. Door met hun vleugels te wapperen, en zo luchtcirculatie op gang te brengen, verdampen bijen het overtollige vocht uit de honing,  en dekken het af met een wasdekseltje. De temperatuur en het vochtgehalte zijn dan goed, zodat de honing lang bewaard kan blijven. Als de honing nog niet goed verzegeld is, laat de imker het raat nog even hangen, zodat bijen de honing goed kunnen afleveren.

Over het bijenvolk   Meer kennisbank artikelen

3. Hoe verwerkt een imker de honing?

De imker haalt een deel van de raampjes met de verzegelde honing uit de kast (een ander deel blijft achter als voedsel voor de bijen.)  De honing wordt dan verwerkt op kamertemperatuur. De raampjes met raat worden rustig rondgeslingerd in een soort centrifuge. Als je honing boven de 40 graden verwarmt (bijvoorbeeld om het sneller te kunnen verwerken), dan verdwijnen de gezonde stoffen. Daarom spreken we wel van ‘koudgeslingerde’ honing. Er mogen geen wasdeeltjes in de honing terecht komen. Om dat te voorkomen, zeven we de honing altijd voordat ze in potjes gaat.

4. Hoeveel water zit er in honing?

André licht toe: ‘In pas geoogste honing zit gemiddeld 17% vocht. Daarmee is de honing 2 jaar houdbaar. Maar als honing 20% vocht bevat, is het maar 3 maanden houdbaar. Een paar procenten maken dus al een heel verschil! Daarom testen we bij de Werkbij een honingsample heel secuur, voorafgaan aan de aankoop. Ook in het magazijn, en later voor de klant geldt: sluit de emmer of het honingpotje altijd goed af, zodat het niet kan gaan gisten.

5. Pollen en de smaak van honing

Soms hou je een potje honing omhoog en dan kunt je er prachtig doorheen kijken. Je zou dan niet zeggen dat er stuifmeel (pollen) in zit. Toch is dat altijd het geval, en de aanwezigheid van die pollen bepaalt grotendeels de specifieke smaak van de honing. De pollen kunnen we meten, zeker bij ‘monoflorale’ honing. Dit is honing waarbij de bijen nectar hebben gehaald uit één specifieke bloem- of bloesemsoort. Zoals acaciahoning, zonnebloemhoning, of klaverhoning. Die pollen zijn ook belangrijk, omdat het eten ervan je weerstand kan ondersteunen als je een pollenallergie hebt. En in pollen zitten veel eiwitten en vitamines, die je energie kunnen ondersteunen. 
Meten is weten! André geeft een voorbeeld: ‘Krijgen we bijvoorbeeld honingsamples uit Roemenië binnen, met pollen van een bloem die alleen in China voorkomt? Dan klopt er iets niet. Misschien zijn er verschillende soorten honing gemengd? Wat zit er dan in, en hoelang is het nog houdbaar? Dat weten we niet. Zulke honing kopen we dus niet in.’

Foto: André kijkt door een refractometer om het vochtgehalte in de honing te checken

Hooikoorts allergie en pollen   Terug naar het overzicht

6. Zitten er gezonde stoffen in honing

In honing zit veel suiker, voor ca 80% bestaat het uit natuurlijke (niet toegevoegde) suikers. Die suikers heten glucose, fructose en maltose. Honing is gezonder dan suiker, want het bevat meer: in honing zitten ook pollen, enzymen, mineralen en antioxidanten die gezond zijn voor de mensen. Die vind je terug in je potje honing, als het op de goede manier verwerkt is. De gezonde stoffen verdwijnen als de honing wordt verhit boven de 40%. Een goede reden om honing bij het verwerken niet te verhitten.

7. Wat is de lekkerste honing

De grootte van de pollen, en de hoeveelheid pollen in honing kan dus sterk verschillen. Door de tests weten we waar de honing vandaan komt (dat vertellen de pollen), of het vochtgehalte goed is en hoe lang je het kunt bewaren. En natuurlijk: hoe het smaakt! Want juist honing van één soort bloem heeft een heel specifieke smaak. Wat zegt de honingkeurmeester hierover? André: ‘Ik hou erg van honing. In de yoghurt doe ik graag acaciahoning, want dat is heel vloeibaar en lost lekker op. Maar op brood hou ik meer van een stevige honing die er goed op blijft liggen, zoals klaverhoning. En het is heerlijk om kastanjehoning met een uitgesproken smaak te dippen bij bijvoorbeeld oude kaas. En een paar nootjes natuurlijk.

Alle honingsoorten in onze webshop   Soorten honing toegelicht

8. De kwaliteit van honing: heidehoning

Wat de lekkerste honing is, en van de beste kwaliteit, hangt er dus maar net van af. Iedereen heeft er een eigen idee over. En honing smaakt ook telkens anders want het wordt niet gemaakt in de fabriek . Bij de Werkbij  houden we erg van heidehoning: dat is de laatste honing die de imker kan oogsten, in de tweede helft van september. Deze honing bevat ook de meeste gezonde stoffen van alle honing! En heideraathoning is dan echt de absolute top. De bijen maken het in een leeg raampje (zonder startraat), ze maken er honing in, de imker snijdt de plak honing eruit, en het komt zó in een bakje terecht voor verkoop. Helemaal puur natuur!

Filmpje over heidehoning   Nieuws van De Werkbij

Andere interessante artikelen: 

Honing en suiker | Honingraat | Nazomerhoning | Hooikoorts | Soorten honing